Znaczenie terapii zajęciowej i arteterapii w pracy z osobą starszą
Terapia zajęciowa w pracy z osobą starszą jest nie tylko metodą terapeutyczną i rehabilitacyjną, przywraca ze stanu izolacji i niemożności do normalnego życia, ale zapewnia poczucie wartości, potrzebę piękna i nadaje sens istnienia jednostkom często mniej sprawnym i odrzuconym. Naukowe badania dowodzą, że terapia zajęciowa przyczynia się do redukcji depresji, lęku, fobii, obsesji i innych schorzeń wieku starszego, ułatwia nawiązanie kontaktów społecznych, integrację w grupie, już samo oglądanie dzieł sztuki i wykonywanie terapii sztuką dostarcza przyjemności, poprawia ogólny stan psychofizyczny, rozwija intelektualnie i pobudza kreatywność. Terapia i arteterapia może przyczynić się do odkrywania swoich zainteresowań i pogłębienia ciekawości o otaczającym nas świecie. Nie jest prawdą ze seniorów nic nie interesuje i nic nie obchodzi. Wręcz przeciwnie do ostatnich dni są ciekawi i pełni zaangażowania jeśli pokaże im się kierunek i odkryje się poprzez terapię złoża talentów. Seniorzy poprzez terapię czy arteterapię mogą wyrazić siebie i niejako wylać na papier emocje z jakimi sobie nie zawsze są w stanie poradzić. Przejdźmy zatem do zalet wynikających z terapii zajęciowej. Ale terapii jaka odbywa się w placówkach pomocy społecznej.
Jakie znaczenie ma terapia zajęciowa w domu pomocy społecznej?
Dom pomocy społecznej jest miejscem, w którym osoba starsza spędza ostanie chwile życia. Niejednokrotnie nie umie pogodzić się z zaistniałą sytuacją jeśli jednak udaje jej się uporać z jej losem to może mieć nie mały problem by przyzwyczaić się do obowiązków, obyczajów i zajęć jakie proponowane są w danej placówce pomocowej. Bardzo często te pierwsze dni pobytu w domu starców są kluczowe i to tu bardzo znacząca jest rola terapeuty zajęciowego. To właśnie on niejako będąc przewodnikiem, pomocnikiem musi wprowadzić, zachęcić, pokazać, zainteresować terapią zajęciową. Znaczenie podejścia terapeuty jest ogromne. To owo podejście przekłada się na zaangażowanie i podejście do terapii zajęciowej. Warto zatem przejść przez zalety jakie wynikają z terapii a jakie w realny sposób mogą się przyczynić do uczestnictwa w terapii zajęciowej osoby nowo przybyłej do DPS. Terapia zajęciowa i terapeuta zajęciowy może się przyczynić do wytworzenia odpowiedniego klimatu na samym początku tak by ten klimat wzajemnego szacunku, wsparcia i akceptacji mógł tylko się wzmacniać. Dzięki odpowiedniej opiece i dostosowanej terapii może stać się miejscem przyjaznym, dalekim od atmosfery szpitalnej, w którym osoba starsza realizuje swoje pasje i nawiązuje kontakty społeczne, aktywnie spędzając czas. Drugi Dom Pomocy Społecznej w Łodzi jest placówką otwartą na pacjenta, terapia zajęciowa ma charakter twórczy i poznawczy. Wysoce wykwalifikowana kadra terapeutyczna dobrze opiekuje się pensjonariuszkami uwrażliwiając je na świat sztuki. Arteterapia wyzwala osoby starsze z samotności i sprzyja zapomnieniu o chorobie. Twórcze malowanie, taniec terapeutyczny, lepienie z gliny i plasteliny, robienie origami, ćwiczenia pamięciowe czy gry i zabawy z seniorami sprzyjają uwolnieniu negatywnych myśli i emocji, otwierają na świat sztuki i poszerza horyzonty, pozwalają chorej osobie wyjść z kręgu swojego „ja”, pomagają uwierzyć we własne możliwości. Badania naukowe udowodniły, że arteterapia posiada skuteczne działanie lecznicze i terapeutyczne, wspomaga farmakoterapię, ma działanie relaksacyjne, pomaga osobie starszej odnaleźć sens życia. Terapia poprzez sztukę uwalnia człowieka od złych myśli, przynosi radość i spełnienie. W Domu Opieki, gdzie senior może czuć się samotny, pozbawiona bliskich i domu rodzinnego, obecność terapeuty i arteterapia może mieć dobroczynny wpływ na seniorów i sprzyjać ich powrotowi do zdrowia i społeczeństwa. Poprzez przebywanie z drugim człowiekiem możemy się ubogacać, wzrastać jako ludzie i nauczyć się jeszcze lepszego życia w społeczeństwie. Wiele osób starszych myśli że dom starców zamknie im drogę do społeczeństwa tym czasem to poprzez terapię i arteterapię otwiera im drogę do społeczeństwa i otwiera na poznanie siebie samego. To poprzez terapię zajęciową możemy i często poznajemy siebie z innej strony. Widzimy nasze reakcje chęci i zdolności czy ich brak. To terapeuta modelując terapię wprowadza nas w głąb samych siebie ucząc otwartości na siebie i innych. W terapii zajęciowej nie ma dobrych i złych odpowiedzi czy prac. Terapia zajęciowa nie skupia się na porównywaniu ale zachęca do wyrażania siebie. W terapii zajęciowej wszyscy mamy te same prawa i te same możliwości.
Jak terapia wpływa na pobyt osoby starszej w domu pomocy społecznej?
Jak już wiemy terapia zajęciowa ma wiele zastosowań i zalet. Korzyści wynikające z terapii zajęciowej czy arteterapii mają swoje odzwierciedlenie w funkcjonowaniu całej placówki. Jak to się dzieje, że terapia zajęciowa ma wpływ na pracę i funkcjonowanie domu starców? Przede wszystkim musimy uświadomić sobie że kiedy osoby starsze przebywające w placówkach pomocy społecznej mają zajęcie i ich dzień ma plan widzą celowość swojego porannego wstawiania, chcą chętniej uczestniczyć w zajęciach organizowanych przez dom starców i jakże łatwo przychodzi im wrośniecie w dom. Terapia zajęciowa zapewnia poczucie bezpieczeństwa i spełnienia osobą przebywającym w domu pomocy społecznej. Z osoby zapomnianej i wydawać by się mogło nikomu nie potrzebnej seniorzy poprzez zajęcia terapeutyczne stają się ciekawi, pełni życia i dostrzegają swoje talenty jakie poprzez terapię zajęciową mogą pomnażać, szlifować i odnajdywać.
Dom pomocy społecznej zastępuje osobom starszym dom rodzinny, sprzyja zachowaniu zdrowia w szerokim aspekcie osobistym i społecznym, wspiera ich w trudnych chwilach, daje nie tylko ciepłą zupę i ubranie, ale też kontynuowanie przeżyć duchowych w przyjaznej grupie ludzi, poczucie stabilizacji i bezpieczeństwa. Ciągła rehabilitacja i wzmacnianie więzów społecznych zapobiega postępowi otępienia, zniedołężnienia i przedłuża życie.
Jak mamy nadzieję udało nam się was przekonać o zaletach terapii zajęciowej. Dlatego pragniemy zachęcić do jej stosowania nie tylko w domach pomocy społecznej czy innych instytucjach pomocowych ale także podejmujmy terapię zajęciową w domu ze swoimi dziadkami czy rodzicami. Terapia zajęciowa to nie to samo co terapia psychologiczna ale ma ona przełożenie na psychologiczne funkcjonowanie seniora. Bawmy się terapią zajęciową, zachęcajmy do niej i szukajmy nowych jej form. Chociażby poprzez książki takie jak „Terapia zajęciowa gry i zabawy w pracy z seniorami, „Terapia zajęciowa – scenariusze zajęć”, „Sudoku”, „Wykreślanki” czy ćwiczenia pamięciowe. Niech terapia stanie się formą ekspresji, zabawą i odkrywaniem siebie. Niech dzięki terapii zajęciowej nasze życie, postrzeganie stanie się pełniejsze i bardziej wartościowe tego wam i sobie życzymy.
Autorzy: Anna Banasiak i Małgorzata Kospin