PublikacjeDla seniora

Istotą terapii zajęciowej jest właśnie zajęcie. To przez wykonywanie rozmaitych czynności osoby starsze biorące udział w zajęciach terapeutycznych pobudzają swoją sprawność, stymulują wygaszone lub wygasające zmysły. Zajęcia te, w zamyśle powinny pozytywnie wpływać na stan biopsychospołeczny seniorów.

Do tego warto zwrócić uwagę na plan dnia który jest jakże ważny w naszym funkcjonowaniu. Już od najmłodszych lat mamy ustalony harmonogram. Chodzimy do przedszkola, szkoły, na studia, do pracy i to wszystko powoduje że nasz plan dnia jest ułożony. Jednak kiedy przechodzimy na emeryturę to my jako jednostki musimy sobie zorganizować dzień i niejako ułożyć od nowa plan dnia. I tu pojawia się wyzwaniem przed którym staje każdy terapeuta zajęciowy i każdy senior. Jak zorganizować dzień? Jak stworzyć plan dnia od początku od podstaw?

Jak stworzyć plan dnia dla seniorów?

Terapia zajęciowa proponuje osobom starszym cały wachlarz możliwości. Od zajęć plastycznych po ćwiczenia pamięciowe i ruchowe. Arteterapia, ludoterapia, choreoterapia, teatroterapia, biblioterapia, filmoterapia i najważniejsze, ergoterapia. To zaledwie uogólniona lista metod stosowanych podczas prowadzenia zajęć terapeutycznych. Stworzenie planu dnia, to nie lada wyzwanie. Dzień seniorów uczestniczących w terapii zajęciowej nie składa się tylko z zajęć terapeutycznych. Seniorzy w ciągu dnia korzystają z zajęć z fizjoterapeutą/ rehabilitantem, spotykają się z psychologiem, pracownikiem socjalnym, przygotowują się do posiłków i spędzają swój czas wolny. Plan dnia powinien uwzględniać wszystkie te aktywności. Oczywiście każda placówka ma swoją specyfikę i różni się od innych możliwościami finansowymi, organizacyjnymi, kadrowymi i ofertą. Kluby senior wigor różnią się znacznie od zajęć terapeutycznych będących w Domach starców. Natomiast seniorzy uczestniczący w Dziennych Domach mają inne zajęcia niż ci uczestniczący w Uniwersytetach Trzeciego Wieku. Dlatego każdy plan dnia powinien być dostosowany do seniorów i placówek w jakich zajęcia się odbywają. Nie jest możliwe stworzenie jednego, takiego samego planu dnia dla wszystkich. Spróbujmy jednak zastanowić się nad pewnymi zasadami, które ułatwią nam stworzenie planu dnia dostosowanego do specyfiki miejsca naszej pracy.

Zasady tworzenia planu dnia dla seniorów uczestniczących w terapii zajęciowej:

- uwzględnij dodatkowe zajęcia seniorów;

- wpisz w plan dnia czynności stałe takie jak posiłki, kąpiele, wizyty lekarskie itd.;

- ustal czas trwania poszczególnych aktywności stałych (jesteś w stanie to przewidzieć, np. ile potrwa posiłek);

- zastanów się nad podziałem podopiecznych na grupy, tak by ich członkowie mieli podobne możliwości psychomotoryczne – to ułatwi ustalenie celów możliwych do osiągnięcia;

- uwzględnij przy planowaniu możliwości finansowe i kadrowe placówki – dzięki temu unikniesz rozczarowań podczas próby podejmowania zaplanowanych działań;

- staraj się w pełni wykorzystać potencjał miejsca pracy (wypisz sobie jakie możliwości daje ci placówka w której pracujesz);

- pamiętaj by nie przestymulować swoich seniorów, tak samo jak aktywności potrzebują też odpoczynku.

Opierając się na wymienionych punktach zapisz godzina po godzinie co dzieje się w placówce: Domu Starców, Klubie Senior Wigor czy Senior Plus, Domu Dziennego Pobytu itp. w jakiej pracujesz. Od momentu przyjścia do pracy do momentu jej opuszczenia. Dzięki temu zadaniu twój dzień podzieli się na osiem równych części. Zastanów się teraz jakie czynności są zbędne w twojej pracy a jakie należy dodać do twoich obowiązków. Ustal 3 spotkania grupowe w tygodniu z seniorami i ich godzinę oraz czas jaki jest na nie przewidziany. Pozostałe dwa dni przeznacz na pracę indywidualną z każdym z seniorów. Oczywiście jeśli prowadzisz działania w klubie seniora to zajęcia grupowe mogą się odbywać codziennie. Po tych zapisanych działaniach zastanów się czy im sprostasz? Lepiej ustawić niżej poprzeczkę i być systematycznym niż ustawić ją za wysoko i zrezygnować z planu.

Jak zainteresować terapią zajęciową seniorów?

Kiedy już uda nam się stworzyć plan dnia, powinniśmy zastanowić się, jak zainteresować terapią jej uczestników. Oto kilka zasad, tym razem tych, dzięki którym podopieczni będą chętnie i aktywnie uczestniczyć w zajęciach terapeutycznych.

A oto kilka zasad jakich musimy jako terapeuci zajęciowi przestrzegać:

- dostosuj zajęcia do możliwości uczestników, tak by widzieli efekty swojej pracy;

- urozmaicaj zajęcia, stosuj możliwie największą ilość metod dostosowując poziom trudności;

- stawiaj uczestnikom wyzwania, staraj się wyznaczać cele możliwe do osiągnięcia;

- rozmawiaj z podopiecznymi, słuchaj ich; dzięki temu lepiej zrozumiesz ich potrzeby;

- rozmawiaj z terapeutami z innych placówek, szukaj inspiracji i rozwiązań, wymieniaj się doświadczeniem;

- dla wielu podopiecznych w ciągu dnia istotna jest rutyna; dobrze, kiedy plan działania jest opisany, a opis ten umieszczony jest w dostępnym dla uczestników miejscu.

Jak może wyglądać plan dnia w Domu starców?

Przykład planu w opisowym skrócie.

Poniedziałek:

8:00 - 8:30 – śniadanie

8:30 - 9:00 – rozmowy w kole (pomagają zorientować się w samopoczuciu naszych podopiecznych)

9:00 - 9:30 – gimnastyka w grupie

9:30 - 10:00 – omówienie planu zajęć grupowych i przekazanie indywidualnych zadań

10:00 – 11:30 – zajęcia pamięciowe na bazie tematu (każdego dnia staramy się robić podobne ćwiczenia na podstawie innych tematów)

11:30 – 12:00 – możliwość konsultacji w zespole terapeutycznym (codzienne zebranie, przedstawienie uwag i spostrzeżeń)

12:00 – 12:30 – karaoke (wspólne śpiewanie, muzyka z tekstem)

12:30 – 13:30 – obiad

13:30 – 14:00 – zajęcia relaksacyjne przy muzyce lub czytanie wiersza (dostosowane do potrzeb uczestników, zajęcia manualne, pamięciowe, zręcznościowe, artystyczne)

14:00 – 15:00 – terapia indywidualna przy łóżkach chorych

15:00 – 16:00 – czas na podsumowanie dnia i spisanie uwag.

Jeśli tak wygląda poglądowe rozpisanie zajęć możemy wykorzystać to jako bazę. Jak w opisie powyżej, korzystajmy z niekończących się pomysłów na tematy. Rytm dnia będzie zachowany, a zajęcia mimo to nie będą nudziły ich odbiorców. Starajmy się jak najwięcej rozmawiać z uczestnikami zajęć, o ile to możliwe. Rozmowa sprawi, że poczują się współdecyzyjni.

Informacje zawarte w powyższym tekście, to zaledwie jeden z punktów widzenia tego, jak można zaplanować dzień i jak zachęcić podopiecznych do udziału w terapii zajęciowej. Jeśli jeden plan nie podziała, nie sprawdzi się, szukajmy innych rozwiązań. Każda grupa ma swoją specyfikę, z pewnością z czasem uda nam się wypracować odpowiedni model współpracy.

Autor: Anita Osowska i Małgorzata Kospin