DOGOTERAPIA

Jak wiemy jest bardzo wiele form, metod i technik terapii. Jedną z nich jest dogoterapia. Bycie z psem, przebywanie z nim może realnie poprawić stan naszych podopiecznych. Dogoterapia cały czas się rozwija i poszerza swoje horyzonty i zyskuje nowych zwolenników. Pies jest zadowolony wskakując na uczestników, merdając ogonem, liżąc tych którzy są koło niego. Terapia w obecności zwierząt a szczególnie tych domowych często okazuje się najlepszą z terapii. Niejednokrotnie trudno nam przełamać bariery związane z drugim człowiekiem dlatego zwierze jest wspaniałą alternatywą. Pies jako terapeuta sprawdza się znakomicie. Pies nie krzyczy, nie wymaga, nie jest nie miły, kocha bezwarunkowo i niczego w zamian nie oczekuje. Potrzebuje regularnych spacerów, pogłaskania, jedzenia i uczucia ze jest akceptowany i przyjmowany. Dzięki temu że musimy wychodzić z psem zyskujemy lepsze zdrowie, kondycję i niezależnie od pogody dotlenienie. Kolejną z korzyści jest to że mamy kontakt ze światem, niejednokrotnie poznajemy nowych ludzi, angażujemy się w społeczeństwo. Te oto pozytywne czynniki posiadania psa pozwalają nam dłużej być sprawnymi fizycznie, społecznie jak i psychicznie. Jednym słowem terapia z psem spełnia wszystkie trzy zasady dobrej terapii. Dogoterapia tak jak każda z form terapii wymaga czasu. Należy uzbroić się w cierpliwość i czekać na efekty. 15 czerwca obchodzimy Międzynarodowy Dzień Dogoterapii.

Dogoterapia zwana inaczej kynoterapią lub canisterapią to metodą  wspomagającą  proces rehabilitacji, terapii i rozwoju z udziałem odpowiednio wyszkolonych lub wyselekcjonowanych psów.

Zastosowanie dogoterapii w lecznictwie:

1. Choroby somatyczne: ślepota głuchota, choroba wieńcowa, choroba nowotworowa, cukrzyca, niepełnosprawność ruchowa chroniczny ból
2. Choroby neuropsychiatryczne: mózgowe porażenie dziecięce, zespół Downa, autyzm, zespół Aspergera, dysleksja fobie, zaburzenia afektywne, ADD, ADHD, PTSD, schizofrenia, padaczka, choroba Alzheimera, choroba Parkinsona, śpiączka.

Istnieje 5 powodów, dla których pies idealnie sprawdza się  roli terapeuty:

• Pies nie ocenia – pies akceptuje.
• Pies nie wyznacza reguł i granic – zawsze oczekuje i reaguje na sygnał do zabawy. 
• Pies nie oczekuje – pies daje całego siebie: pozwala się pogłaskać, przytulić.
• Pies nie zabrania – pies pozwala. Pozwala odbierać zabawki, zaglądać do ucha.
• Pies nie stawia warunków – pies kocha bezwarunkowo.

Jakie są cele dogoterapii ?

• kształtowanie pozytywnych emocji dziecka w kontakcie z psem,
• przełamywanie barier w relacjach i kontaktach społecznych,
• wyzwalanie spontanicznej aktywności dziecka,
• doskonalenie sprawności ruchowej,
• rozwijanie umiejętności lokomotorycznych,
• wielopłaszczyznowe oddziaływanie psa na zmysły dziecka tj.: wzrok, słuch, dotyk, węch,
• ćwiczenie koncentracji uwagi,
• wzbogacanie zasobu słownictwa biernego i czynnego,
• poznawanie i wypowiadanie prostych komend np. „siad”,
• relaksacja, wyciszanie emocji.

Do najczęstszych przeciwwskazań  do dogoterapii należą:

• alergie na sierść, ślinę lub zapach psa
• paniczny lęk przed zwierzęciem ( w wielu przypadkach strach przed psem jest zniwelowany po kilku terapiach)
• zagrożenie zdrowia lub życia zwierzęcia
• rana otwarta
• podatność na infekcje
• niska odporność pacjenta
• sytuacja, w której zwierzę staje się przedmiotem rywalizacji w grupie
• sytuacja, w której pacjent chce zaadoptować zwierzę, gdyż zbyt szybko przywiązał się do pupila
• uwarunkowania kulturowe

Formy dogoterapii

Formy zajęć zdefiniowane przez Towarzystwo Delta (USA):

AAA (Animal Assisted Activity) – zajęcia z udziałem zwierząt

Zajęcia prowadzone są przez osoby, które nie muszą mieć przygotowania medycznego lub psychologicznego. W tego typu spotkaniach uczestniczą najczęściej grupy osób, które są mieszkańcami domów opieki społecznej, ośrodków leczniczych, hospicjów. Przebieg wizyty jest spontaniczny i trwa tak długo, jak jest to konieczne. AAA nie wymaga prowadzenia dzienników terapeutycznych.

AAT (Animal Assisted Therapy) – terapia z udziałem zwierząt

Terapię, według opracowanego programu terapeutycznego, prowadzi wykwalifikowany terapeuta (np. lekarz, rehabilitant, psycholog). AAT przeprowadza się grupowo, indywidualnie lub naprzemiennie. Cele terapii są określone, proces dokumentowany, a postęp mierzalny.

Europejskie stowarzyszenie ADEu wprowadziło dodatkową formę:

AAE (Animal Assisted Education)
W terapii tej zespół zwierzę – opiekun, spełniający specyficzne kryteria, stanowi integralny element programu opracowanego w celu polepszenia funkcji poznawczych człowieka. AAE prowadzona jest przez profesjonalnego wychowawcę odpowiedniej specjalności. AAE może być stosowana w różnych miejscach, może być grupowa, lub indywidualna i może być stosowana do osób w różnym wieku. Proces ten powinien być dokumentowany i oceniany.

Z kolei Polskie Towarzystwo Kynoterapeutyczne zaproponowało polską terminologię form terapii:

Spotkanie z psem (SP) – zajęcia z psem w formie spontanicznej zabawy, które mają na celu stworzenie pozytywnego kontaktu pomiędzy uczestnikami a psem. Zajęcia SP mają dostarczyć uczestnikom pozytywnego ładunku emocjonalnego, satysfakcji z obcowania z psem, przełamać lęki w kontaktach z otoczeniem, stymulować rozwój zmysłów i postrzegania oraz pozwalić oderwać się od otaczającej ich rzeczywistości. Mogą odbywać się w formie spotkań jednorazowych lub zajęć cyklicznych.

Edukacja z psem (EP) – zajęcia mają na celu usprawnienie sfery intelektualnej i poznawczej dziecka, co wymaga odpowiedniego przygotowania (scenariusza) oraz wiedzy i umiejętności osób prowadzących wykraczających poza ramy SP. Zajęcia zwykle odbywają się w przedszkolach i szkołach. Pies używany jako „pomoc naukowa”, motywuje do nauki i poprzez stworzenie przyjaźniejszych warunków zwiększa możliwości przyswojenia wiedzy. Dziecko chętniej zapamiętuje treści, których bohaterem jest jego nowy przyjaciel – pies.

EP pomaga również dzieciom o obniżonej percepcji lub niechęci (z różnych powodów) do przyswajania wiedzy i przebywania w szkole. Zajęcia prowadzone są w grupach (klasach) lub indywidualnie.

Terapia z psem (TP) – jest to zestaw ćwiczeń ukierunkowanych na konkretny, zaplanowany cel rehabilitacyjny, do których układana jest metodyka w porozumieniu z rehabilitantem lub lekarzem prowadzącym. Charakteryzuje się indywidualnym podejściem do każdego uczestnika, jego możliwości i potrzeb. TP jest w pełni dokumentowana, co pozwala na okresowe sprawdzenie skuteczności i doboru metod. TP jest systemem rozwijalnym tzn. w miarę postępów w rehabilitacji stosujemy stopniowanie trudności. Najkorzystniejszą formą TP są zajęcia indywidualne lub w bardzo małych grupach (zwykle nie więcej niż 3 osoby).

Do dogoterapii można wykorzystać każdego psa, który ma odpowiednie cechy charakteru. Do pracy z dziećmi, a w szczególności z chorymi dziećmi, najlepsze są psy o ogromnej cierpliwości, łagodności i niewielkim temperamencie. Psy takie muszę być posłuszne, zrównoważone i przewidywalne. Muszą również akceptować wszystkich spotkanych ludzi, tolerować głaskanie przez nich, być odporne na stres i szybko aklimatyzować się w nowym otoczeniu.

Nie ma rasy psów szczególnie nadającej się do terapii. O przydatności decydują zawsze cechy osobnicze oraz umiejętności przewodnika. Rasami psów, których spolegliwość i łatwość szkolenia pozwalają na udział w terapii są m.in.:

• Dog argentyński
• Buldog amerykański
• Rottweiler
• Owczarek kaukaski
• Amerykański pit bull terier

W terapii nie powinny być używane psy z grup, których pierwotna użytkowość wymagała zachowań agresywnych - psy obronne np. Tosa Inu; psy stróżujące np. Rottweiler, psy bojowe np. Dogo Canario. Przed rozpoczęciem pracy psy zawsze muszą odbyć specjalne szkolenie. Również w trakcie terapii psy muszą być odpowiednio szkolone i pielęgnowane.

Korzyści jakie przynosi terapia z psem:

• Korzyści emocjonalne
• Chwile spędzone z psem dają poczucie bezpieczeństwa, pomagają w radzeniu sobie w trudnych sytuacjach
• Zmiana w sposobie postrzegania świata

Osoby posiadające psa są w większym stopniu optymistami aniżeli Ci, którzy go nie mają.

• Poprawa samooceny
• Otwarcie na innych ludzi
• Korzyści zdrowotne to poprawa sprawności ruchowej, zmniejszenie ciśnienia, precyzyjne utrzymanie równowagi
• Ratownictwo, psy przeszukują lawiny i gruzowiska w celu odnalezienia człowieka lub jego ciała
• Pomoc osobom niepełnosprawnym. Najczęściej są spotykane psy towarzyszące osobom niewidomym, niesłyszącym, niepełnosprawnym ruchowo lub cierpiącym na epilepsję. W 2012 r. został opracowany program treningowy dla psów w celu zapobiegania niebezpiecznym dla życia spadkom poziomu cukru u diabetyków. Przeszkolony pies, widząc zmianę zachowania u swojego podopiecznego i wydzielające się z organizmu hormony, zaczyna reagować trącając chorego w udo, przynosi torbę z gleukometrem i lekami. Gdy podopieczny straci przytomność, pies włącza alarm przywołujący rodzinę/sąsiadów.

Dogoterapia jest w takich miejscach jak: Domy Pomocy Społecznej, Domy Dziecka, w więzieniu, w ośrodkach dla trudnej młodzieży, w miejscach  leczenia narkomanii, w przedszkolach.   

 Autor: Ewa Zeler