PublikacjeDla opiekuna

DEPRESJA OSÓB STARSZYCH

Depresja charakteryzuje się obniżeniem nastroju (senior  jest smutny, apatyczny, nic go nie cieszy), obniżeniem napędu (spowolnione ruchy, wolniejsze myślenie, mówienie, reagowanie na różne sytuacje) i zaburzeniami poznawczymi (gorsze rozumienie tego, co inni mówią, gorsze zapamiętywanie i przypominanie sobie faktów, trudności w koncentracji uwagi). Taki stan utrzymuje się u osób starszych przez większą część dnia, zazwyczaj gorzej czują się rano (jest im trudno wstać z łóżka, wykonywać czynności higieniczne) a pod wieczór ich stan nieco się poprawia (seniorzy mogą mieć więcej energii, ale wciąż nie odczuwają radości i przyjemności).

Lekarze szacują, że na depresję może cierpieć nawet 20 % osób w wieku powyżej 60 roku życia, kobiety chorują niemal dwa razy częściej niż mężczyźni. Co trzeci senior w Polsce może być dotknięty depresją.

Najczęstsze przyczyny  depresji u osób starszych:

1. Brak sensu życia, brak opieki z zewnątrz
2. Samotność, izolacja od ludzi
3. Przewlekłe choroby
4. Przyjmowane lekarstwa
5. Długotrwałe stany lękowe
6. Śmierć członków rodziny
7. Hospitalizacja
8. Niepełnosprawność
9. Ciężkie warunki życia

Objawy depresji to m.in:

- utrata poczucia własnej wartości, np.  myśli: „Jestem do niczego”

- smutek, przygnębienie, płaczliwość

- brak energii, zmęczenie

- zaburzenia snu (bezsenność lub nadmierna senność)  i apetytu (spadek/wzrost)

- wycofanie z aktywności, utrata lub zaniechanie hobby

- wycofanie z życia towarzyskiego, brak zainteresowania otoczeniem

- picie alkoholu

- myślenie o śmierci, próby samobójcze

- różnego rodzaju bóle, które nie wynikają ze stanu zdrowia seniora (szczególnie migrenowe bóle głowy; leki przeciwbólowe nie pomagają lub działają znacznie słabiej niż powinny)

- dolegliwości ze strony układu pokarmowego (biegunki, bóle brzucha)

- występowanie nieuzasadnionego poczucia winy (np. stanu zdrowia: „Byłem złym człowiekiem dlatego teraz wymagam opieki”)

- nadmierna drażliwość, niepokój

- czas trwania – co najmniej 2 tygodnie występowania objawów/objawu lub gdy stany depresyjne trwają krótko, ale powtarzają się

Często te objawy są bagatelizowane, uznawane za „starość”, mylone z otępieniem. Osoby starsze częściej skarżą się na dolegliwości fizyczne niż na samopoczucie. Rozpoznanie depresji wymaga diagnozy i leczenia. Zdarza się, że osoba starsza np. mówi: „Nie chcę tak żyć, wolę umrzeć”, „Wyskoczę przez okno”. Nie należy tego lekceważyć, bliskim może się wydawać, że senior „tylko” tak mówi żeby zwrócić na siebie uwagę. A tak naprawdę nie chce nic złego zrobić. Jednak takie wypowiedzi należy traktować poważnie, bo to może być krzyk o pomoc. Należy zainteresować się czy ta osoba nie czuje się opuszczona, niezrozumiana czy nie potrzebuje pomocy.

Może się zdarzyć, że osoba planująca samobójstwo nie powie o tym wprost, jednak pojawią się sygnały innego rodzaju: rozdawanie swoich rzeczy, pożegnanie z rodziną i przyjaciółmi. Również nagłe i pozornie niemające przyczyny poprawienie nastroju po dłuższej depresji może być niepokojące. Senior planujący samobójstwo może cieszyć się ze znalezienia wyjścia z trudnej sytuacji i odczuwać ulgę. Osobie, u której podejrzewamy depresję należy zaproponować pomoc specjalisty. Depresja jest uleczalna przy odpowiedniej psychoterapii, zwłaszcza połączonej z farmakoterapią.    Leczenie może potrwać kilka tygodni, czasami trwa dłużej. 

W jaki sposób można zapobiegać depresji :

-  należy  pielęgnować swoje zainteresowania, dobrze się odżywiać, zażywać ruchu na świeżym powietrzu, rozmawiać z ludźmi

- w przypadku, gdy przez dłuższy czas senior odczuwa zły nastrój, zniechęcenie lub rozdrażnienie, powinien powiedzieć o tym komuś bliskiemu, do kogo ma zaufanie. Rozmowa zminimalizuje wewnętrzne napięcie, rozładuje stres i pozwoli spojrzeć na trudne sprawy z innego punktu widzenia.

Osoby starsze chcą się czuć potrzebne,  chcą być aktywne  i samodzielne. Dobrym pomysłem jest zaproponowanie seniorowi udziału w różnych wydarzeniach kulturalnych np. wyjście do kina czy kawiarni, uczestnictwo w spotkaniach Klubu Seniora.

 Rady dla rodziny seniora oraz opiekunów/rodziny:

1. Zaakceptuj trudny stan osoby starszej.
2. Zachęcaj osobę starszą do wykonywania takich czynności, które są adekwatne do wykazywanej danego dnia energii. Możesz np. poprosić żeby senior posprzątał, przygotował sobie posiłek. Nigdy nie zmuszaj seniora, nie nalegaj ani nie wywieraj presji. Rozmawiaj z osobą starszą, dawaj wsparcie poprzez obecność, poszukiwanie innych możliwości rozwiązywania jego problemów, okazuj zrozumienie. Nigdy nie podnoś głosu, nie okazuj zniecierpliwienia, nie wyśmiewaj.
3. Doceniaj drobne osiągnięcia i chwal za nie
4. Unikaj nadmiernego współczucia i nie użalaj się nad seniorem, to może zachęcić go do nieustannego narzekania i wchodzenie w rolę ofiary.
5. Staraj się namówić seniora do wizyty u psychiatry. Może on przepisać odpowiednie leki oraz zlecić badania i sprawdzić czy przyczyną depresji nie są inne schorzenia. Terapia prowadzona przez psychiatrę pozwoli zdiagnozować objawy depresji i sprawdzić czy są one spowodowane konkretnymi wydarzeniami czy wystąpiły niezależnie od nich. Inne sposoby leczenia to np. fototerapia (terapia światłem), która sprawdza się w leczeniu osób starszych. Należy pamiętać o regularnym przyjmowaniu leków przez osobę starszą nawet jeżeli czuje się dobrze. Decyzję o stopniowym zmniejszeniu dawki zawsze podejmuje lekarz.
6. Szukaj grup wsparcia, innych  osób zmagających się z podobnymi schorzeniami np. stowarzyszenia.

Autor: Ewa Zeler