PublikacjeDla opiekuna

Trzy etapy funkcjonowania z chorobą

Każdy z nas był na coś chory lub doświadczał choroby kogoś bliskiego. Mimo tego że zjawisko choroby jest dość spotykane nie umiemy sobie z nim radzić. Nie wiem co robić jak się zachować kiedy my lub osoba nam bliska nagle choruje. By pomóc wam w lepszym przeżywaniu tego momentu w życiu powstał ten artykuł. 

Funkcjonowanie z chorobą można podzielić na 3 etapy:

1. Rozpoznanie i diagnoza
2. Gdy trwa choroba
3. Gdy choroba przechodzi w fazę przewlekłą

Etap rozpoznania i diagnozy wzbudza w pacjencie lęk i napięcie. Przyszłość jest niepewna, plany ulegają zawieszeniu, zaczyna się okres oczekiwania na informację, która może zmienić dotychczasowe życie. Diagnoza trudnej/przewlekłej choroby jest szokiem, niedowierzaniem. Jest to sytuacja kryzysowa, z którą po upływie czasu należy się oswoić i nauczyć funkcjonować . Powoli wszystko nabierze nowego rytmu. Pojawia się zapotrzebowanie na informację, w ten sposób można lepiej poradzić sobie z chorobą. Uzyskanie konkretnej i  kompetentnej wiedzy obniża lęk, wzmacnia poczucie kontroli. Natomiast brak informacji uaktywnia wyobraźnię, która często podsuwa sugestywne obrazy, niekorzystnie wpływający na pacjenta. Diagnoza jest zawsze dla człowieka szokiem. Nagle okazuje się, że trzeba zmienić swój dotychczasowy styl życia. Zaakceptować konieczność badań i wizyt lekarskich, zabiegów, konieczność rozmów z rodziną. Na początku jest trudno, pacjent boi się, jest ostrożny i uważny. Najczęściej w procesie adaptacji  uczestniczy pacjent i jego najbliżsi, trzeba nauczyć się funkcjonować w nowej rzeczywistości. Pojawia się utrata dotychczasowej stabilizacji, ograniczenia, żal po utraconej sprawności, samotność. Jeżeli pacjent będzie aktywnie uczestniczyć w procesie leczenia, stres będzie mniejszy i mniej uciążliwy a organizm będzie mieć więcej energii.

Po otrzymaniu diagnozy, nawet jeżeli nie jest ona pomyślna, zazwyczaj zmniejsza się poziom lęku i niepokoju. Diagnoza oznacza, że „wróg” jest znany  i można podjąć działania zmierzające do opanowania choroby, zmierzenia się z nią. To wielomiesięczny lub nawet wieloletni etap leczenia, mogą wystąpić częste i niekiedy długotrwałe pobyty w szpitalu. Członkowie rodziny mogą być nadopiekuńczy, chronić  a nawet powstrzymywać przed podjęciem dalszych czynności z obawy, czy na pewno jest to dobry moment.

Potencjalne trudności pacjenta mogące wystąpić w chorobie:

1. Problemy na poziomie psychicznym i fizycznym
2. Problemy związane z przewlekłością i uciążliwością leczenia
3. Utrata lub zmiana ról społecznych
4. Poczucie niepewności własnej przyszłości
5. Kontekst społeczny choroby i konsekwencje z tym związane
6. Lęk przed leczeniem, bólem, zmianami zachodzącymi w ciele
7. Lęk przed śmiercią

Podczas choroby może pojawić się:

• ból, zaburzenia snu, zmęczenie

Ból jest odczuwalny subiektywnie a stan emocjonalny wpływa na próg tolerancji bólu. Jeżeli w emocjach pacjenta dominuje lęk, żal, przygnębienie, to ból jest bardziej odczuwalny i dokuczliwy.

Podłożem trudności ze snem jest np. depresja, napięcie. Znają przyczyny można wprowadzić elementy redukujące napięcie i pomagające odprężyć się poprzez słuchanie łagodnej muzyki, ćwiczenia relaksacyjne, medytację czy wizualizację.

Zmęczenie można odczuwać w obszarze fizycznym i psychicznym. Fizycznie trudniej jest utrzymać aktywność, angażować się w działanie, szybciej odczuwalne jest znużenie i  ubytek energii. Można zauważyć trudność w skupieniu uwagi, senność, brak motywacji do czegokolwiek. Aby zmniejszyć poziom zmęczenia powinno się zidentyfikować przyczynę tego stanu.

Reakcje na chorobę.

Możemy interpretować diagnozę na różne sposoby. Zawsze musimy pamiętać że dużo zależy od nas od tego jakie mamy podejście. Jak przez całe życie patrzyliśmy na trudne sytuacje jakie w naszym życiu nas spotykały. Czy pomimo trudności byliśmy w stanie myśleć pod kątem wyzwań w naszym życiu czy też bardziej każdą nawet najmniejszą sytuację trudną widzieliśmy w perspektywie porażki i klęski? Jak nasze dotychczasowe życie i myślenie może nas obronić przed pesymizmem kiedy otrzymujemy trudną informację. Duży wpływ ma myślenie w codzienności na to co wydarza się niecodziennie. Kiedy pamiętamy o tym możemy być pewni że w chwili kryzysu nasza reakcja na chorobę może być dobra. 

Interpretacja otrzymanej diagnozy:

Klęska lub odznaka nieudolności

Wyzwanie

Zadanie, z którym trzeba sobie jak najlepiej poradzić

Szansa na nowy początek

Dowód, że życie jest niesprawiedliwe

Każda z tych interpretacji wywołuje odmienne emocje, które wpływają na samopoczucie oraz na motywację do działania lub jej osłabienie.

Okres zaawansowanej choroby jest trudny dla pacjenta i jego rodziny. Niektórym pacjentom trudno jest zaakceptować fakt ze nic więcej od strony medycznej nie można  zrobić. To najbardziej stresujący etap w przebiegu choroby, mogą pojawić się trudności emocjonalne, bardzo ważna jest obecność bliskich i ich wsparcie.

Etapy reakcji emocjonalnych na chorobę:

Wg  Kubler – Ross istnieje kilka reakcji emocjonalnych jakie możemy przeżyć kiedy dowiadujemy się o naszej chorobie lub o chorobie osoby nam bliskiej. Przyjrzyjmy się każdemu etapowi i zastanówmy się jaki z etapów przeżyliśmy. Każdy z nas ma doświadczenie choroby czy to w rodzinie, sąsiedztwie czy wśród znajomych. Każdy z nas prędzej czy później zderzy się z rzeczywistością w której będzie musiał się odnaleźć. zastanówmy się zatem jak reagujemy. Jak reakcje zmieniają się w zależności od naszego nastawienia i upływającego czasu.

1. szok,  niedowierzanie, zaprzeczanie,
2. złość, targowanie się, pytania „dlaczego ja”
3. depresja, rozpacz, bezradność, lęk
4. akceptacja nowej sytuacji przez przyjęcie nowej postawy wobec choroby

Choroba wiele zmienia w życiu pacjenta i jego rodziny. Niektórzy udają, że jej nie ma lub podkreślają jej istnienia na każdym kroku. Z kolei inni potrafią  zaakceptować zaistniałą sytuację oraz dostosować się do niej. Podejmując wysiłek można nadal dobrze żyć i funkcjonować, to od pacjenta zależy czy będzie biernie poddawać się leczeniu i wycofywać się z życia mówiąc „bo, jestem chory”. Choroba może zmuszać do działania i odkrywania nowych pokładów energii oraz kreatywnych pomysłów, koncentrując się na tym co dodaje energii do działania i motywuje do stawienia czoła przeciwnościom. Choroba to kryzys, jednak to nie koniec wszystkiego.

Jak przygotować się do choroby?

Jak można przystosować  się do choroby ?

• robić rzeczy które dają radość
• troszczyć się o siebie, odżywiać
• uwolnić się od negatywnych uczuć
• kochać siebie i innych
• zaakceptować siebie i wszystkie wydarzenia ze swojego życia, wykorzystując je jako sposobność do rozwoju i nauki, wyciągnąć  naukę  z doświadczenia

Choroba ma wpływ nie tylko na pacjenta, również na całą rodzinę. Wymaga często modyfikacji ról , zmiany podziału obowiązków planów itd. Istotna jest prawidłowa komunikacja, szczere i otwarte rozmowy. Największym dylematem jest zazwyczaj decyzja czy i kiedy oraz w jaki sposób przekazać informację dzieciom.

Tworzenie indywidualnego planu powrotu do zdrowia wg Simontona

To  plan, który  pomaga zastanowić się nad tym, jak chcemy żeby wyglądało nasze życie pomimo choroby i co można zrobić aby tak było. Warto założyć notatnik, w którym należy spisywać plany na każdy dzień i notować co się udało a co nie. Wtedy można porównać  postępy   oraz zmiany w samopoczuciu i kondycji. 

• Sens życia
• Rozrywka
• Wsparcie społeczne
• Odżywianie
• Twórcze myślenie

Adaptacja choroby  = powrót do równowagi psychicznej

Proces przystosowania się do nowej sytuacji jest procesem długotrwałym i niełatwym. Każdy będzie w inny sposób przechodził przez proces adaptacyjny. Im więcej posiada się zasobów, tym szybciej i sprawniej proces ten będzie przebiegał. Jeśli w przeszłości pacjenta zdarzały się trudne, kryzysowe sytuacje, z którymi sobie poradził, jest duże prawdopodobieństwo, że podobnie będzie podchodził do choroby. Przywracanie równowagi psychicznej odbywa się przez poszukiwanie racjonalnych rozwiązań zaistniałej sytuacji albo przez próbę łagodzenia intensywności swoich reakcji emocjonalnych.  Niektórzy pacjenci traktują chorobę  jako  zadanie, z którym trzeba sobie poradzić lub wyzwanie, któremu chcą podołać. Takie podejście jest charakterystyczne dla osób aktywnych, które biorą  odpowiedzialność  w swoje ręce, same działają  i rozwiązują problemy.  U takich osób sprawniej przebiega cały proces leczenia.

Autor: Ewa Zeler