PublikacjeDla seniora

Mężczyźni i kobiety na całym świecie odwracają się od tradycyjnej medycyny i poszukują naturalnych metod poprawy zdrowia, rozwiązaniem może być aromaterapia.  Aromaterapia dla seniorów to  tradycyjna metodę medycyny naturalnej, w której stosowane są naturalne, roślinne olejki eteryczne.

Olejki eteryczne są lotnymi cieczami o intensywnym zapachu, oleistej konsystencji, barwy żółtej, słomkowej lub bezbarwne, czasem charakteryzują się intensywniejszą barwą, np. niebieską (olejek rumiankowy). Wszystkie olejki w różnym stopniu działają przeciwbakteryjnie, odkażająco, przeciwzapalnie a nawet przeciw wirusowo. Właściwe zastosowanie olejków pobudza układ odpornościowy organizmu, zwiększa odporność na zakażenia, poprawia krążenie, działa przeciwbólowo. Ważnym obszarem zastosowania olejków eterycznych jest oddziaływanie na psychikę człowieka.

Z czego tworzone są olejki do aromaterapii?

Naturalne olejki  to  produkty otrzymywane z surowców roślinnych (kwiatów, liści, korzeni, ziela, drewna, kory, gałązek, nasion, owoców itd.):

• przez destylację z parą wodną lub wodą;
• przez wyciskanie lub odwirowywanie skórek owoców
• przez suchą destylację drewna (w przypadku olejków dziegciowych).

Aromaterapia ma ograniczone zastosowanie w przypadku kobiet ciężarnych, karmiących i małych dzieci. Szczególnie ostrożnie powinna być stosowana, gdy stwierdzono skłonność do alergii, podrażnień skóry, nadwrażliwości na promienie UV (najczęściej przy bardzo jasnej karnacji) oraz przy chorobach przewlekłych, takich jak: epilepsja, nadciśnienie tętnicze, choroby płuc czy onkologiczne.. Sporadycznie, przy zbyt dużym stężeniu olejku lub niewłaściwie wykonanym zabiegu, mogą pojawiać się zawroty głowy, uczucie słabości, trudności z zaczerpnięciem oddechu. Należy pamiętać, że olejki są substancjami silnie działającymi, czasem o właściwościach drażniących i nie powinny być stosowane bez rozcieńczania. Przekraczanie zalecanej dawki może być niebezpiecznie i potęgować działania uboczne.

Czego szukać na etykiecie olejków do aromaterapii?

 Etykieta olejków eterycznych powinna zawierać :

• określenie wyrobu: „Olejek eteryczny”, „Naturalny olejek eteryczny”
• nazwę olejku (rośliny) w języku polskim z dokładnym określeniem części rośliny, z której olejek otrzymano (np. „olejek goździkowy z pąków”);
• pełną nazwę olejku według INCI (poprzedzoną słowem „Ingredients” lub ”Składniki”), uzupełnioną nazwami składników olejku wymaganymi przez 7. poprawkę do dyrektywy kosmetycznej UE (jeżeli występują w olejku);
• nazwę i  adres producenta lub dystrybutora umożliwiający szybki kontakt;
• określenie terminu przydatności do użycia;
• przeznaczenie/sposób użycia;
• ewentualne ograniczenia w stosowaniu.

Olejki nie powinny być:  rozcieńczane, nawet rozpuszczalnikami naturalnymi;  dodawane inne substancje;  mieszane z wyrobami perfumeryjnymi lub kosmetycznymi;  poddawane przerobowi metodami fizycznymi, np. destylacji, rektyfikacji, krystalizacji

Taki produkt  powinien  być zapakowany  w szczelne (bez dostępu powietrza), szklane opakowanie, ciemne, nieprzepuszczające światła. Należy je  przechowywać w temperaturze sprzyjającej zachowaniu cech jakościowych, czyli 5-10°C, nie powinny być zamrażane.

Trwałość olejków zależy od ich rodzaju i tak najmniej trwałe są olejki cytrusowe (12-18 miesięcy), zaś najtrwalsze – olejki drzewne, żywiczne i korzenne – 3-4 lata. Pozostałe olejki mogą być przechowywane we właściwym, szczelnym opakowaniu do dwóch lat [5,7,9,11].

Jak wchłaniają się produkty do aromaterapii?

 Drogi wnikania olejku do organizmu to:

1. Wziewna

Osoba starsza wdycha olejki wraz z parą wodną, ewentualnie dymem palonego surowca olejkowego. Olejki wnikają do organizmu przez śluzówki nosa i płuca do krwiobiegu, a wraz z nim działają ogólnoustrojowo, oddziaływają także na psychikę pacjenta . Do zabiegów tej metody zaliczane są: klasyczna inhalacja, rozpylanie olejków w powietrzu, w którym przebywa pacjent.

Aromatyzowanie powietrza w którym przebywa senior jest jedną z najłagodniejszych form aromaterapii, gdyż cechuje się najmniejszym stężeniem olejków, ponadto może być stosowane bez bezpośredniego zaangażowania osoby starszej, może więc być wykorzystane w zabiegach leczniczych, np. seniorów lub osób niepełnosprawnych. Klasyczna inhalacja, czyli celowe wąchanie i wdychanie oparów roztworów olejków eterycznych, powinna być przeprowadzana przy użyciu specjalnego aparatu (inhalatora) kierującego strumień oparów bezpośrednio w nozdrza i jamę ustną pacjenta.  Metoda ta ma szczególne znaczenie w leczeniu chorób dróg oddechowych, stanach zapalnych jamy ustnej i gardła, w schorzeniach systemu nerwowego oraz sercowo-naczyniowego, ponadto w aktywowaniu układu odpornościowego oraz pomocnicze w psychoterapii. Wykorzystywane są również:  kominki aromaterapeutyczne, nebulizatory, fontanny, parowniki itp..  Stosowane są w:  psychoterapii, w celu poprawienia  nastroju czy  zwiększenia  koncentracji.

2. Bezpośrednia (na skórę)

Olejki eteryczne stosowane na skórę seniora w postaci rozcieńczonej w wodzie (kąpiele, okłady, kompresy) lub nośniku tłustym (masaż) działają miejscowo, ale przy odpowiednio długiej ekspozycji skóry na ich działanie mogą przenikać także do krwiobiegu.  Nieuniknione jest podczas takich zabiegów wdychanie oparów olejków, a więc aromaterapii bezpośredniej towarzyszy zazwyczaj aromaterapia w  powietrzu, chyba że celowo się jej unika (np.  przez zastosowanie maseczki).

Podstawowym zabiegiem aromaterapii bezpośredniej jest masaż, czyli odpowiednio wykonywane uciski na tkankę określonych fragmentów ciała. W aromaterapii seniorów można stosować każdy rodzaj masażu, a kluczowym jest dobór odpowiedniego olejku. Uniwersalnymi najczęściej stosowanymi olejami są oliwa z oliwek (tłoczona na zimno) oraz olej słonecznikowy. Właściwości pielęgnacyjne wobec skóry suchej i normalnej wykazują: olej z kiełków pszenicy, z orzechów laskowych czy olej awokado, zaś skóry tłustej: olej migdałowy, z nasion winorośli i brzoskwiniowy. Masaż aromaterapeutyczny osób starszych daje lepsze rezultaty przeciwbólowe w porównaniu z klasycznym, działa pobudzająco u osób z ciężką demencją.

Należy jednak pamiętać i zwrócić na to uwagę by nie wykonywać masażu aromatoterapeutycznego osobom ze stanami zapalnymi, jak np. żylaki podudzia lub zakrzepica, przy zakażeniu i ranach skóry, w przypadku chorób zakaźnych, przy wysokiej temperaturze ciała. Masaż jest niewskazany dla chorych na serce, nowotwory lub dla seniorów będących po operacji.

W aromaterapii seniorów stosowana jest kąpiel zanurzeniowa pełna, całego ciała, jak i miejscowa (np. stóp, dłoni, nasiadowa). Woda powinna mieć temperaturę około 40°C, a kąpiel powinna trwać 15-30 minut. Ważne jest, aby w czasie kąpieli nie stosować mydła ani środków pieniących. Po zabiegu nie należy spłukiwać ciała wodą tylko wytrzeć do sucha. Kąpiel aromaterapeutyczna osoby starszej może być wspomagana hydromasażem lub masażem podwodnym.  Takie kąpiele stosowane są w schorzeniach skórnych, jednak bez ran otwartych, oraz szeroko w leczeniu uzdrowiskowym, w różnych dolegliwościach ogólnoustrojowych, na tle nerwowym, chorób serca i układu krążenia, a także rozluźniająco i wzmacniająco mięśnie oraz relaksacyjne. Chętnie oferowana w ośrodkach wypoczynkowych typu SPA i Wellness jako zabieg kosmetyczny.

Kompres jest formą kąpieli miejscowej – na miejsca zmienione chorobowo przykłada się tkaninę nasączoną roztworem olejku w ciepłej wodzie. dodatkowo kompres można okładać folią lub kocem, aby utrzymać temperaturę nawet do 2 godzin.

Kompresy i kąpiele są stosowane na choroby skórne, relaksacyjne przy nadpobudliwości nerwowej, migrenie, bezsenności, wspomagająco w chorobach ze wzmożonym napięciem mięśniowym.

Specyficzne znaczenie wśród zabiegów aromaterapeutycznych ma sauna, gdyż jest połączeniem aromaterapii w powietrzu i na skórę seniora. Olejki odparowywane są w gorącym, wilgotnym powietrzu, gdzie następuje zarówno ich intensywne wdychanie, jak i oddziaływanie na odsłoniętą rozgrzaną skórę, która charakteryzuje się wyższą przenikalnością. Niewskazana jest przy problemach z krążeniem i chorobami serca .

Najczęściej występuje reakcja alergiczna i podrażnienie skóry na skutek nadwrażliwości lub uczulenia na składniki olejku. Aby ich uniknąć, przeprowadza się test uczuleniowy. Polega on na zastosowaniu minimalnej ilości zaplanowanej mieszaniny olejków w danym nośniku w miejscu o potencjalnie wysokiej wrażliwości i przenikalności składników (w zagięciu łokcia, pod kolanem) i obserwacji przez 24-48 godzin. Jeżeli pojawi się zaczerwienienie, swędzenie lub obrzęk, nie należy stosować danych olejków.

Na jakie dolegliwości pomaga aromaterapia?

Jeśli chodzi o pacjentów seniorów widzimy że aromaterapia właśnie u nim może odnieść największe efekty. Dlaczego? Ponieważ to właśnie seniorzy mają niejednokrotnie problemy z przyjmowaniem leków. Często ich żołądki, wątroby czy inne narządy są już tak zniszczone przez wcześniejsze farmakoterapię że jedynym rozsądnym rozwiązaniem wydaje się aromaterapia. To dzięki aromaterapii osoby starsze w sposób bezpieczny i stosunkowo łagodny będą mogły wrócić do zdrowia. To seniorzy najwięcej mogą skorzystać na używaniu olejków eterycznych w swojej codzienności. Należy jedynie zwrócić uwagę na ich jakość i zawartość. Aromaterapia wydaje się być pomocą nie tylko dla indywidualnych jednostek ale świetnie może się sprawdzić podczas zajęć terapeutycznych na których dzięki olejkom wyciszymy chorych.

Jakie dolegliwości w śród osób starszych możemy leczyć dzięki aromaterapii?

Przykładowe dolegliwości i olejki  jakie można do nich wykorzystać:

bóle głowy, migreny  -  lawendowy, miętowy, eukaliptusowy, grejpfrutowy

lęki, zdenerwowanie - lawendowy, melisowy, pomarańczowy, sandałowy

stres, przepracowanie - cytrynowy, lawendowy

Autor:  Ewa  Zeler